Zapalenie mięśnia sercowego

EKG przedstawiające bigeminię komorową w przebiegu zapalenia mięśnia sercowego

Zapalenie mięśnia sercowego – czym jest i czy jest groźne?

Zapalenie mięśnia sercowego (myocarditis, ZMS) to choroba kardiologiczna, która może mieć wiele przyczyn, ale w każdym przypadku stanowi poważny problem zdrowotny wymagający szybkiej konsultacji lekarskiej. Nieleczone zapalenie może prowadzić do arytmii, zawału serca, a nawet nagłego zatrzymania krążenia (NZK) i zgonu.

Na czym polega zapalenie mięśnia sercowego?

ZMS oznacza rozwój stanu zapalnego w tkance mięśnia sercowego, często obejmującego również inne warstwy serca – wsierdzie lub osierdzie. Najczęściej pojawia się jako powikłanie infekcji wirusowych (COVID-19, grypa, zapalenie płuc, zakażenia przewodu pokarmowego), choć zdarzają się także przyczyny bakteryjne, pasożytnicze, grzybicze czy autoimmunologiczne.

Szacuje się, że co roku na świecie występuje około 1,5 miliona przypadków zapalenia mięśnia sercowego. Choroba najczęściej dotyka osoby młode i bywa łagodna, ale może przyjąć także ciężki przebieg prowadzący do niewydolności serca.

Najczęstsze objawy zapalenia mięśnia sercowego

Objawy bywają różnorodne i zależą od stopnia zajęcia serca. Do najczęstszych należą:

• Ból w klatce piersiowej (ostry, kłujący),
• Zaburzenia rytmu serca i kołatania,
• Silne zmęczenie i spadek tolerancji wysiłku,
• Duszność nawet przy niewielkim wysiłku,
• Obrzęki kończyn dolnych.

Dodatkowo mogą wystąpić objawy infekcji pierwotnej: gorączka, bóle mięśni i stawów, kaszel, ból gardła, biegunka czy nudności. Niekiedy choroba przebiega bezobjawowo lub daje niewielkie symptomy, które nasilają się z czasem.

Przyczyny zapalenia

Najczęstsze przyczyny to:

• Infekcje wirusowe – najczęstsza etiologia (np. COVID-19, grypa, enterowirusy),
• Infekcje bakteryjne – paciorkowce, gronkowce, pneumokoki,
• Infekcje pasożytnicze – toksoplazmoza, włośnica, filarioza,
• Infekcje grzybicze – Candida, Aspergillus (rzadsze),
• Choroby autoimmunologiczne – toczeń układowy, sarkoidoza,
• Toksyny i leki – niektóre cytostatyki, narkotyki, metale ciężkie.

Diagnostyka

Rozpoznanie opiera się na wywiadzie, badaniu przedmiotowym oraz testach dodatkowych. Najważniejsze badania obejmują:

• EKG – zapis pracy elektrycznej serca,
• Echokardiografię (USG serca),
• Rezonans magnetyczny serca,
• Badania laboratoryjne: morfologia, CRP, OB, troponiny, BNP/NT-proBNP.

Podwyższone markery stanu zapalnego i uszkodzenia serca (troponiny, CRP) sugerują chorobę, choć prawidłowe wyniki nie zawsze ją wykluczają.

Leczenie

Terapia zależy od przyczyny i stanu pacjenta. Najczęściej stosuje się leczenie wspomagające: kontrola rytmu serca, odciążenie mięśnia sercowego (ACEI, beta-blokery), leczenie powikłań (niewydolności serca, arytmii). W przypadkach autoimmunologicznych lub infekcyjnych możliwe jest wdrożenie terapii celowanej.

Zalecenia ogólne obejmują:

• Ograniczenie aktywności fizycznej,
• Całkowity zakaz alkoholu i substancji toksycznych,
• Unikanie leków z grupy NLPZ (aspiryna, ibuprofen) – mogą nasilać uszkodzenie mięśnia sercowego.

Podsumowanie

Zapalenie mięśnia sercowego to poważna choroba, której nie wolno lekceważyć. Choć często dotyka ludzi młodych i może przebiegać łagodnie, w niektórych przypadkach prowadzi do groźnych powikłań, takich jak niewydolność serca, groźne arytmie czy nagłe zatrzymanie krążenia. Wczesna diagnostyka i odpowiednie leczenie są kluczem do powrotu do zdrowia i uniknięcia powikłań.