Serce – podstawowe informacje
Serce jest wyspecjalizowanym mięśniem, który w sposób ciągły pompuje krew w organizmie.
W czasie życia człowieka wykonuje się ogromna liczba skurczów – szacuje się od
2,5 do 3,5 miliarda. Każdy skurcz umożliwia przesunięcie krwi,
co zapewnia tkankom tlen i składniki odżywcze oraz umożliwia usuwanie produktów
przemiany materii.
Narząd ten mieści się centralnie w klatce piersiowej, lekko przesunięty w lewo.
W ekstremalnych przypadkach – np. przy wadzie wrodzonej – serce może być po prawej stronie (dekstrokardia).
Typowa masa serca u dorosłych to około 300–350 g u mężczyzn i 250–300 g u kobiet.
🫀 Mięsień pracujący nieprzerwanie
⏱️ Ok. 2,5-3,5 mld skurczów
🔌 Rytm sterowany przez układ bodźcotwórczy
Układ tętniczy i żylny
Serce jest centralnym elementem układu krwionośnego, który dzieli się na część tętniczą i żylną:
- Układ tętniczy – odpowiada za transport natlenionej krwi z lewej komory do tkanek.
- Układ żylny – odbiera odtlenioną krew z tkanek i kieruje ją do prawego przedsionka.
Różnica w kolorze krwi w tętnicach i żyłach wynika ze stężenia tlenu — krew tętnicza jest jaśniejsza.
Dzięki ścisłej współpracy obu układów możliwe jest krążenie w organizmie: oddychanie, metabolizm i homeostaza.
Budowa i jamy serca
Serce człowieka składa się z czterech jam – dwa przedsionki i dwie komory. Każda pełni istotną funkcję:
- Przedsionek lewy – odbiera natlenowaną krew z płuc przez cztery żyły płucne i kieruje ją do lewej komory.
- Lewa komora – pompuje krew do całego ciała przez aortę; jej ściana ma ok. 15 mm grubości.
- Przedsionek prawy – zbiera odtlenowaną krew z organizmu przez żyły główne (górną i dolną).
- Prawa komora – pompuje krew do płuc przez pień płucny w celu wymiany gazowej.
To uporządkowane rozmieszczenie umożliwia separację krwi natlenowanej od odtlenowanej i sprawną pracę układu krwionośnego.
Źródło: sercenabanacha.org.pl
Krwiobieg mały i duży
Serce pompuje krew w dwóch oddzielnych obiegach:
- Krwiobieg mały (płucny) – z prawej komory przez tętnicę płucną do płuc, gdzie następuje wymiana CO₂ na O₂, a następnie krew wraca do lewego przedsionka.
- Krwiobieg duży (systemowy) – z lewej komory przez aortę do tkanek, a krew odtlenowana wraca żyłami do prawego przedsionka.
Obie drogi działają równolegle, zapewniając stały przepływ krwi i wymianę gazową.
W przypadku dysfunkcji jednej z części (np. zatory tętnic płucnych) pojawiają się poważne zaburzenia układu.
Znaczenie kliniczne i patologie serca
Serce, jako narząd pracujący w wysokim obciążeniu, jest szczególnie podatne na choroby. Do najczęstszych zaliczamy: chorobę wieńcową, zawał serca, niewydolność, zaburzenia rytmu i wady zastawkowe.
W przypadku zawału serca, uszkodzenie tkanki mięśnia sercowego często dotyczy lewej komory.
To tam ciśnienie i obciążenia są największe, co czyni ten obszar bardziej podatnym na niedokrwienie.
Zajrzyj: Zawał serca – artykuł
Ból w klatce piersiowej może mieć wiele przyczyn — nie zawsze wskazuje na serce, ale wymaga wyjaśnienia:
Przyczyny bólu w klatce piersiowej.
Wady zastawkowe, takie jak zwężenia lub niedomykalności zastawki, wpływają na przepływ krwi i obciążenie mięśnia sercowego.
Więcej o nich: Zastawki serca – przegląd
Osoby z chorobami serca mogą skorzystać z porad i wsparcia w specjalnych poradnikach. Zobacz:
Poradniki dla pacjenta z chorobą serca
