W dniu 30 sierpnia 2024 roku Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ESC) opublikowało nowe wytyczne dotyczące diagnostyki, leczenia oraz prewencji chorób sercowo-naczyniowych, w tym migotania przedsionków (AF). Te wytyczne stanowią istotny krok naprzód w podejściu do leczenia tej najczęstszej arytmii serca. Przełomowy model „AF-CARE” wprowadza bardziej kompleksowe, zintegrowane i skoncentrowane na pacjencie podejście, które ma na celu poprawę jakości opieki nad chorymi oraz redukcję ryzyka powikłań związanych z AF, takich jak udary mózgu.
Należy również wspomnieć, że prezes Stowarzyszenia Serce na Banacha, jako pacjent oraz aktywny członek ESC Patient Forum, został zaproszony do zrecenzowania nowych wytycznych przed ich publikacją.
Czym jest migotanie przedsionków?
Migotanie przedsionków (AF) to zaburzenie rytmu serca, w którym przedsionki kurczą się chaotycznie i nieregularnie, co prowadzi do nieefektywnego przepływu krwi. Schorzenie to może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak udar mózgu, niewydolność serca oraz zakrzepica. Ryzyko wystąpienia AF wzrasta wraz z wiekiem, choć coraz częściej dotyka również młodszych pacjentów. W 2023 roku globalna liczba przypadków AF wynosiła około aż 37,5 miliona.
Dokładniej o tym czym jest migotanie przedsionków możecie przeczytać w naszym artykule LINK
Migotanie przedsionków a zdrowie publiczne
AF jest jedną z najczęstszych arytmii serca, a jej częstość wzrasta wraz z wiekiem. W Europie szacuje się, że około 7-8 milionów osób cierpi na to schorzenie, a liczba ta rośnie wraz z postępującym starzeniem się populacji. Migotanie przedsionków ma ogromne znaczenie kliniczne, ponieważ znacznie zwiększa ryzyko poważnych incydentów naczyniowych, w tym udarów niedokrwiennych mózgu, które mogą prowadzić do trwałej niepełnosprawności lub śmierci.
Wykres: Zachorowalność na migotanie przedsionków w 2023 roku według wieku i płci
Zachorowalność na migotanie przedsionków rośnie wraz z wiekiem, co widoczne jest na powyższym wykresie. W 2023 roku mężczyźni byli bardziej narażeni na wystąpienie AF niż kobiety, a szczególnie duże ryzyko dotyczyło osób powyżej 65. roku życia. Szacuje się, że u osób w wieku powyżej 75 lat migotanie przedsionków występuje u około 15% populacji.
Nowe wytyczne ESC: Co się zmieniło?
Nowe wytyczne wprowadziły szereg kluczowych zmian, które mają na celu szybszą diagnostykę i bardziej efektywne leczenie migotania przedsionków. Oto najważniejsze z nich:
- Szybsza diagnostyka – Jednym z najważniejszych punktów w nowych wytycznych jest uproszczenie diagnostyki migotania przedsionków. Teraz diagnoza może być postawiona na podstawie już jednego zapisu 12-odprowadzeniowego EKG, na którym zarejestrowano AF. Ta zmiana pozwala na szybsze rozpoczęcie leczenia.
- Chirurgiczne zamknięcie uszka lewego przedsionka – Procedura ta zyskała większą rekomendację w prewencji udaru niedokrwiennego mózgu, szczególnie u pacjentów, którzy nie mogą być poddani standardowej terapii antykoagulacyjnej.
- Ablacja jako leczenie pierwszego rzutu – W nowych wytycznych ablacja została wskazana jako preferowana opcja leczenia napadowego AF u pacjentów, u których standardowe leczenie nie przyniosło pożądanych rezultatów.
- Zmniejszenie spożycia alkoholu – Jednym z istotnych elementów wytycznych jest zalecenie ograniczenia spożycia alkoholu przez pacjentów z AF do maksymalnie 30 gramów tygodniowo. Wcześniejsze wytyczne nie precyzowały dokładnie dozwolonej ilości alkoholu.
Migotanie przedsionków a udary niedokrwienne
Migotanie przedsionków odpowiada za około 20% przypadków udarów niedokrwiennych mózgu, co czyni tę arytmię jedną z głównych przyczyn tego groźnego schorzenia. Zakrzepy krwi, które powstają w lewym przedsionku serca, mogą przedostać się do naczyń krwionośnych w mózgu, co prowadzi do zablokowania przepływu krwi i wystąpienia udaru. Dlatego odpowiednia diagnoza i leczenie AF są kluczowe w prewencji udarów.
Podejście „AF-CARE”: Skoncentrowane na pacjencie leczenie migotania przedsionków
Wytyczne z 2024 roku wprowadzają model opieki „AF-CARE”, który stawia pacjenta w centrum leczenia. Skoncentrowane na pacjencie podejście oznacza, że pacjent odgrywa aktywną rolę w procesie leczenia, a opieka jest dostosowywana do jego potrzeb, wartości i preferencji.
Współpraca między pacjentem a zespołem medycznym jest kluczowa dla skutecznego zarządzania chorobą. Nowe wytyczne podkreślają znaczenie edukacji pacjentów, ich rodzin oraz opiekunów w zakresie diagnostyki, leczenia i prewencji powikłań związanych z AF. Dzięki temu pacjenci są lepiej przygotowani do podejmowania świadomych decyzji dotyczących swojego zdrowia.
Kluczowe elementy podejścia AF-CARE:
- Wielodyscyplinarna opieka – Zespół specjalistów z różnych dziedzin medycyny pracuje nad optymalnym leczeniem pacjentów z AF. W skład zespołu wchodzą kardiolodzy, specjaliści od arytmii, lekarze pierwszego kontaktu oraz pielęgniarki specjalizujące się w opiece nad pacjentami z AF.
- Optymalizacja farmakoterapii – Wytyczne zalecają stosowanie nowych doustnych antykoagulantów (NOAC), które oferują większe bezpieczeństwo i skuteczność w zapobieganiu zakrzepom w porównaniu do starszych leków, takich jak warfaryna.
- Wsparcie psychospołeczne – Leczenie AF obejmuje również elementy związane ze wsparciem psychicznym i społecznym pacjentów, co ma na celu poprawę jakości życia i redukcję stresu związanego z chorobą.
- Zmiana stylu życia – Zalecenia dotyczące stylu życia obejmują kontrolę wagi, regularną aktywność fizyczną, ograniczenie spożycia alkoholu oraz zaprzestanie palenia tytoniu.
Edukacja pacjentów i opieka wielodyscyplinarna
Edukacja pacjentów to kluczowy element nowego podejścia do leczenia migotania przedsionków. Zrozumienie choroby, jej objawów oraz dostępnych opcji leczenia pozwala pacjentom aktywnie uczestniczyć w podejmowaniu decyzji dotyczących zdrowia.
Współpraca pacjenta z zespołem medycznym opiera się na zaufaniu i otwartej komunikacji. Dzięki temu leczenie staje się bardziej spersonalizowane, a pacjent czuje się odpowiedzialny za swoje zdrowie.
Podsumowanie
Nowe wytyczne ESC dotyczące migotania przedsionków z 2024 roku wprowadzają istotne zmiany w podejściu do diagnozy i leczenia tej choroby. Szybsza diagnostyka, bardziej zaawansowane metody leczenia, takie jak ablacja, oraz większy nacisk na edukację pacjentów i opiekę wielodyscyplinarną mają na celu poprawę wyników leczenia i jakości życia pacjentów