W dniach 2–3 lipca 2025 roku w Warszawie odbyło się prestiżowe spotkanie ESC CRT Roundtable, którego tematem przewodnim było „Wdrożenie wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) na poziomie krajowym”. W wydarzeniu uczestniczyli wybitni specjaliści z całej Europy – przedstawiciele krajowych towarzystw kardiologicznych (National Cardiac Societies – NCS), instytucji zdrowia publicznego, organizacji pozarządowych, a także reprezentanci środowisk medycznych i stowarzyszeń pacjentów.
Główne cele spotkania obejmowały:
- Skoncentrowanie się na efektywnym wdrażaniu wytycznych ESC w poszczególnych krajach, poprzez zaangażowanie zarówno krajowych towarzystw kardiologicznych, jak i innych kluczowych interesariuszy – w tym organów zdrowia publicznego, specjalistów z innych dziedzin medycyny, organizacji zawodowych oraz stowarzyszeń pacjenckich.
- Analizę dróg usprawniających implementację zaleceń ESC, przy wykorzystaniu dwóch najnowszych dokumentów jako modeli wdrożeniowych:
- Wytycznych ESC z 2023 roku dotyczących ostrego zespołu wieńcowego (ACS) – jako przykład zaleceń wdrażanych w warunkach ostrych, szpitalnych.
- Wytycznych ESC z 2024 roku w zakresie leczenia nadciśnienia tętniczego i zarządzania podwyższonym ciśnieniem krwi – jako model dla przewlekłych, podstawowych i wtórnych działań prewencyjnych.
Uczestnicy mieli za zadanie odwzorować pełną ścieżkę „życia wytycznych” – od ich publikacji, przez proces implementacji, aż po rzeczywiste zastosowanie w praktyce klinicznej, zarówno w środowisku szpitalnym, jak i ambulatoryjnym – z założeniem osiągnięcia tego celu do maja 2025 roku.
Kluczowe zagadnienia dyskutowane podczas spotkania:
- Identyfikacja barier i wyzwań napotykanych podczas wdrażania wytycznych ESC na poziomie krajowym – zarówno systemowych, jak i organizacyjnych czy edukacyjnych.
- Propozycje rozwiązań oraz hipotezy dotyczące przezwyciężenia typowych przeszkód, opracowane na podstawie konkretnych przykładów z wybranych krajów.
- Wymiana dobrych praktyk, w tym omówienie skutecznych, już istniejących krajowych modeli wdrażania wytycznych ESC, które mogą stanowić wzór do adaptacji w innych państwach.
Istotna rola pacjentów
Wśród uczestników spotkania CRT Roundtable nie zabrakło również reprezentantów pacjentów ESC Patient Forum – ich obecność była nie tylko symboliczna, ale odzwierciedlała zmieniające się podejście do tworzenia polityki zdrowotnej w Europie. Coraz częściej mówi się o tzw. medycynie partnerskiej, w której pacjent nie jest już jedynie biernym odbiorcą zaleceń, ale aktywnym uczestnikiem całego procesu terapeutycznego – od etapu diagnozy, przez leczenie, aż po ocenę skuteczności opieki.
Reprezentanci organizacji pacjenckich jasno podkreślali, że ich głos powinien być obecny na każdym etapie opracowywania wytycznych klinicznych – nie tylko w ramach konsultacji, ale również jako element współtworzenia dokumentów. Pacjenci wnoszą bowiem unikatową perspektywę wynikającą z codziennego życia z chorobą – znają bariery systemowe, wyzwania związane z przestrzeganiem zaleceń czy też luki w komunikacji lekarz–pacjent, które często umykają specjalistom patrzącym na sytuację wyłącznie z perspektywy klinicznej.
Podczas spotkania wielokrotnie akcentowano, że efektywne wdrażanie wytycznych ESC w praktyce klinicznej nie może odbywać się bez wsparcia pacjentów. To właśnie oni – dzięki swojej aktywności w społecznościach, mediach społecznościowych czy grupach wsparcia – mogą przyczynić się do lepszej edukacji zdrowotnej społeczeństwa, popularyzacji zaleceń terapeutycznych i przełamywania mitów związanych z leczeniem chorób sercowo-naczyniowych.
Zwracano uwagę m.in. na to, że pacjenci:
- pomagają identyfikować realne potrzeby i wyzwania w dostępie do leczenia oraz opieki po hospitalizacji,
- wspierają lekarzy w tłumaczeniu zaleceń w zrozumiały sposób, co zwiększa szansę na ich przestrzeganie,
- angażują się w projekty badawcze i pilotaże, pełniąc rolę recenzentów przydatności i zrozumiałości materiałów edukacyjnych,
- uczestniczą w kampaniach informacyjnych i działaniach rzeczniczych, wpływając na decyzje decydentów zdrowotnych.
W szczególny sposób zwrócono uwagę na potrzebę ujednolicenia roli pacjentów na poziomie europejskim – nie tylko w kontekście wytycznych ESC, ale także w krajowych programach zdrowotnych. Zaproponowano m.in. stworzenie struktur wsparcia i szkoleń dla pacjentów-liderów, którzy mogliby pełnić rolę rzeczników zmian w swoich krajach, działając na styku medycyny, polityki zdrowotnej i społeczeństwa obywatelskiego.
W dyskusji przytoczono również konkretne przykłady krajów, w których zaangażowanie organizacji pacjenckich już przynosi wymierne efekty – m.in. w zakresie lepszego przestrzegania leczenia w niewydolności serca, szybszego rozpoznawania zawałów serca czy promowania teleopieki i cyfrowych narzędzi monitorowania stanu zdrowia.
Podsumowując, panel poświęcony roli pacjentów jasno pokazał, że bez ich zaangażowania nie da się skutecznie wdrożyć żadnych wytycznych – nawet tych najlepiej przygotowanych i popartych badaniami naukowymi. Pacjenci nie tylko współtworzą dzisiejszą kardiologię, ale stają się także katalizatorem zmian systemowych, wspierając przejście od medycyny reaktywnej do modelu opieki skoncentrowanej na wartościach i długofalowych efektach zdrowotnych.
