Nowe standardy – Konsensus ESC 2025 • : integracja zdrowia psychicznego w opiece kardiologicznej
Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ESC) opublikowało w 2025 r. konsensus łączący zdrowie psychiczne i choroby sercowo-naczyniowe (CVD). Dokument podkreśla dwukierunkowy wpływ psychiki na serce i serca na psychikę oraz przekłada tę wiedzę na praktyczne zalecenia kliniczne, organizacyjne i edukacyjne. Celem jest opieka osobocentryczna: obejmująca zarówno ryzyko sercowe, jak i dobrostan psychiczny, z realnym wdrożeniem w ambulatoriach, oddziałach oraz podstawowej opiece zdrowotnej.
Dlaczego to kluczowe?
U pacjentów z chorobami sercowo-naczyniowymi (CVD) częściej obserwuje się depresję, lęk czy objawy pourazowe, które mogą zwiększać ryzyko hospitalizacji i śmiertelności, utrudniają też stosowanie się do zaleceń i rehabilitacji. Z drugiej strony pozytywne stany, takie jak poczucie celu, wsparcie społeczne i dobrostan psychiczny, wiążą się z lepszym rokowaniem i jakością życia. Konsensus wskazuje, że czynniki psychospołeczne powinny być oceniane podobnie jak klasyczne czynniki ryzyka.
Sedno: zdrowie psychiczne nie jest dodatkiem do opieki kardiologicznej, lecz integralnym elementem diagnozy, leczenia i prewencji.
Najważniejsze treści konsensusu – w pigułce
- ✓Stres psychospołeczny (m.in. presja w pracy, izolacja, dyskryminacja, doświadczenia z wczesnego życia) istotnie podnosi ryzyko CVD.
- ✓Depresja, lęk i PTSD wymagają przesiewu w ramach oceny ryzyka CVD; nieleczone zwiększają ryzyko zdarzeń i rehospitalizacji.
- ✓Pozytywny dobrostan (optymizm, wsparcie społeczne) sprzyja lepszym wynikom klinicznym i lepszej samoopiece.
- ✓Identyfikacja: krótkie, zwalidowane kwestionariusze dopasowane do kontekstu (np. po ostrym zespole wieńcowym, przed/po zabiegu, w HF).
- ✓Stepped care: od psychoedukacji i wsparcia stylu życia, przez psychoterapię (np. CBT), aż po farmakoterapię – zgodnie z nasileniem objawów i preferencjami.
- ✓Farmakoterapia: uwzględniaj interakcje i profil sercowy (QTc, arytmie); monitoruj działania niepożądane i współdecyduj z pacjentem (SDM).
Ciężkie choroby psychiczne (SMI): osoby z SMI doświadczają większych barier w dostępie i gorszych wyników CVD. Rekomendowane jest aktywne wyrównywanie nierówności, intensywna kontrola czynników modyfikowalnych i czujność na działania niepożądane (np. kardiotoksyczność wybranych leków).
Konsensus omawia m.in. różnice płciowe i społeczne (w tym osoby transpłciowe), osoby starsze i z kruchością, migrantów i uchodźców, a także pacjentów onkologicznych. Dla każdej grupy wskazano specyficzne wyzwania i przykładowe ścieżki wsparcia (psychologiczne, społeczne i organizacyjne).
W centrum zaleceń są: aktywność fizyczna, sen, dieta, zaprzestanie palenia, motywujący wywiad oraz rehabilitacja kardiologiczna. W utrzymaniu zmian pomagają narzędzia cyfrowe (e-/m-health), dzienniki i krótkie interwencje behawioralne.
Wdrożenie krok po kroku (model minimum)
- 1Ustal Zespół Psycho-Cardio (również w formule „współpracującego specjalisty”). Zdefiniuj kryteria kierowania, kanały komunikacji i krótkie ścieżki pomocy „na żądanie” po ostrych zdarzeniach.
- 2Wprowadź screening – np. PHQ-2 jako test wstępny; przy wyniku dodatnim rozważ PHQ-9/GAD-7/HADS. Zaplanuj „kiedy” (po ACS, przed/po zabiegach, w HF) i „kto” przeprowadza ocenę.
- 3Zapewnij bezpieczeństwo farmakoterapii (interakcje, QTc, arytmie). Monitoruj działania niepożądane i stosuj współdecydowanie z pacjentem (SDM), dokumentując ustalenia.
- 4Włącz styl życia i rehabilitację (aktywność, sen, dieta, odwyk nikotynowy). Wspieraj utrzymanie zmian poprzez aplikacje/dzienniki i krótkie interwencje behawioralne.
- 5Oceń jakość – zbieraj proste wskaźniki (odsetek przesiewów, czas do interwencji, HRQoL) i koryguj procesy co kwartał.
Najczęstsze pytania (FAQ)
Czy każdy pacjent kardiologiczny wymaga przesiewu?
Zalecany jest systematyczny screening depresji/lęku/PTSD jako część oceny ryzyka CVD; częstotliwość i narzędzia dobiera ośrodek.
Na czym polega „stepped care”?
To dopasowanie intensywności interwencji do nasilenia problemu: od edukacji i wsparcia, przez psychoterapię, po farmakoterapię – z regularną reevaluacją.
Jak redukować bariery i nierówności?
Usuwaj bariery językowe i organizacyjne, minimalizuj stygmatyzację, współpracuj z lokalnymi społecznościami i opieką społeczną.
🫀 CardioAI – Twoje serce pod kontrolą
CardioAI to innowacyjna aplikacja stworzona z myślą o pacjentach z chorobami serca. Monitoruj objawy, zapisuj pomiary, otrzymuj przypomnienia o lekach i wizytach oraz analizuj swoje zdrowie w nowoczesny i przejrzysty sposób.
- 📊 Rejestr tętna, ciśnienia, snu i masy ciała
- 📅 Przypomnienia o lekach i wizytach
- 🧠 Inteligentna analiza objawów
- 📄 Eksport danych do PDF i integracja z lekarzem
