W dniu 5 listopada 1985 roku, w Zabrzu, Prof. Zbigniew Religa przeprowadził pierwszy udany przeszczep serca w Polsce. Pomagał mu zespół lekarzy – Andrzej Bochenek, Jerzy Wołczyk, Marian Zembala (zmarł w marcu 2022 roku) , Bogusław Ryfiński. Pierwszą na świecie udaną transplantację serca przeprowadził zespół chirurga Christiaana Barnarda 3 grudnia 1967 roku. Pierwszą w Polsce próbę przeszczepu serca przeprowadził zespół profesorów Jana Molla, Antoniego Dziatkowiaka i Kazimierza Rybińskiego w Łodzi 4 stycznia 1969 r.
“Serce to po prostu to jest kawałek mięsa. To, co najpiękniejsze, zaczyna się dziać później, gdy puści się krew” — mówił prof. Zbigniew Religa. W młodości nie planował, że zostanie lekarzem. Rozważał podjęcie studiów filozoficznych lub na dziennikarstwie. Profesor Zbigniew Religa po pierwszym udanym przeszczepieniu serca wciąż był pionierem polskiej kardiochirurgii, wykonując po raz pierwszy w kraju przeszczep płuc i serca, przeprowadzając zabiegi leczenia przewlekłej zatorowości płucnej, stworzył też prototyp sztucznego serca i zastawki biologicznej.
Profesor Religa wspominał: “Po raz pierwszy pobraliśmy bijące jeszcze serce, wbrew dużemu oporowi ze strony środowiska lekarskiego. Wcześniej przeprowadzano wprawdzie w Polsce przeszczepy nerek, ale organy te pobierano wyłącznie od osób, których serce przestało już pracować. Uważano bowiem, że człowiek, którego serce bije, jest wciąż żywy”.
1985 rok był przełomowy nie tylko ze względu na udaną operację. Właśnie wtedy po raz pierwszy w Polsce zebrała się komisja, która miała orzec śmierć mózgu. Także po raz pierwszy w kraju powołano się na ten termin medyczny jako podstawę do uznania śmierci człowieka.
Religa musiał liczyć się także z oporami natury moralnej. O rozmowie z matką dawcy wspominał: “To było ogromne przeżycie — i dla mnie, i dla niej. Miała być w końcu pierwszą taką matką w Polsce”.
Zdjęcie zostało wykonane w nocy z 4 na 5 sierpnia 1987 roku, w klinice profesora Religi w Zabrzu. Przedstawia ono finał dziewiętnastej operacji przeszczepu serca w wykonaniu Religi. Zdjęcie wykonał James L. Stanfield, fotograf National Geographic. Fotografia została wykonana na sali operacyjnej, tuż po kilkunastogodzinnej operacji przeszczepu serca. Siedzący po lewej stronie profesor Religa monitoruje pracę serca swojego pacjenta, podczas gdy jego skrajnie wyczerpany asystent śpi w rogu sali. Tej nocy asystent wspierał profesora w dwóch operacjach przeszczepu. Obie zakończyły się sukcesem.
Fotografia ta została uznana przez National Geographic za najlepsze zdjęcie 1987 roku. Kilkanaście lat później magazyn NG uznał ją za jedną ze stu najważniejszych fotografii w historii.
Należy w tym miejscu nadmienić, że w Klinice Kardiochirurgii UCK WUM również od kilku miesięcy są wykonywane transplantacje serca. Pierwsze dwie udane miały miejsce w sierpniu 2022 roku. Więcej informacji można znaleźć na naszej stronie: https://sercenabanacha.org.pl/transplantacja-serca-wum/